wywiad z Katarzyną i Jarosławem Kula
(do oryginalnego artykułu z ilustracjami zapraszam:
- Kategoria: Gość Specjalny
- Utworzono: środa, 01, luty 2012 12:34
Z
Katarzyną i Jarosławem Kula rozmawiamy przy aromatycznej kawie, w ich
przepięknej i ciepłej mieszkanio-pracowni o ikonach, mistrzyni świata w
karate, króliczym kleju i białym wytrawnym winie.
Ikonę się pisze, a nie maluje...
Ikona opisuje życie Boga, w związku z tym ikonę się
pisze, a nie maluje, choć w dzisiejszych czasach naukowcy dopuszczają
już określenie malowanie ikon.
Wytłumaczenie dla określenia pisanie ikony wywodzi się z techniki i
starej tradycji bizantyjskiej. Technika wymaga nie malowania, a
rysowania poprzez kreskowanie, od strony technicznej nazwano to
pisaniem. Ale od strony teologicznej, (bo w ikonie zawsze będzie
wytłumaczenie od strony technicznej i teologicznej), która jest
najważniejsza, nadrzędna przedstawia się wszystko to, co zostało
zapisane w Biblii i dotyczy życia Boga. Tam wszystko to zostało zapisane
słowami, a my, na ikonie przestawiamy te treści, jako pismo obrazkowe.
Dlatego też nie możemy dodać nic od siebie, tu nie ma artyzmu, jest
narzucony zbiór zasad - kanon, który trzeba przestrzegać.
Ikona powstaje według tego ścisłego kanonu i my, czy w pozłotnictwie,
czy w malarstwie przestrzegamy tego zbioru zasad, po to żeby końcowy
efekt można było nazwać ikoną, a nie malarstwem sakralnym.
Króliczy klej, żółtko i białe wytrawne wino to dość oryginalne składniki malarskiego warsztatu?
Są to pigmenty naturalne. Korzystamy z tego, co
stworzyła natura, z najszlachetniejszych materiałów jakie są dostępne od
czasów starożytnych. Kasia sama wykonuje farbę na bazie pigmentów
mineralnych (organicznych i nieorganicznych), czyli sproszkowanych ziem,
kamieni, skał, roślin i dodaje do tego kurze żółtko i białe wytrawne
wino. To jest farba podstawowa.
Podkład na deski przygotowuje się z najwyższej gatunkowo kredy, tzw.
szampańskiej. Nazwa wywodzi się stąd, że jej złoża znajdują się tylko w
jednym miejscu na ziemi we Francji.
Jeśli chodzi o klej to są różne jego rodzaje, skórne, kostne, nawet z
pęcherzy jesiotrów, ale cena tego ostatniego jest nieprawdopodobna,
kilogram liczy się już w tysiącach złotych.
Wiadomo, że konserwator zabytków do renowacji ikony musi użyć
historycznej receptury. Jest np. taka australijska góra, jedyna na
świecie, którą odłupują i gram tego czerwonego pigmentu zwanego smocza
krew kosztuje parę set złotych, ale konserwator musi, a przynajmniej
powinien przy renowacji użyć tego pigmentu, jeśli jest on zawarty w
historycznej recepturze.
Czyli mimo nowinek technicznych nie korzystają Państwo z nich?
Żeby dany wizerunek można było nazwać ikoną musi on powstać według
kanonu, tu nie ma artyzmu, ale rzemiosło na poziomie, jeśli człowiek się
tego dobrze nauczy i ściśle przestrzega. Dlatego staramy się robić
wszystko zgodnie z kanonem i nie ułatwiać sobie techniki, ale jeśli ktoś
nam powie, że można uzyskać lepszy efekt w inny sposób, to my z niego
skorzystamy.
Czy mimo 21 wieku, wszechogarniającej nas techniki, różnego
rodzaju mediów i nowoczesności, która również wkradła się w kulturę jest
duże zainteresowanie ikonami?
Wbrew pozorom tak. Od kilku lat zauważa się pewien
wzrost zainteresowania, nawet u ludzi młodych, którzy chcą się uczyć,
ale też zamawiają ikony dla siebie, np. para młodych zamawia sobie
ikonę, na swój ślub, w formie prezentu.
Ikona w prawosławiu umożliwia kontakt osobie wierzącej z Bogiem, z
duchowością, a młodzi ludzie korzystając z nowoczesnej terminologii
nazywają, moim zdaniem genialnie, ikonę "skype do Pana Boga".
Chcecie przekazać swoją wiedzę innym. W związku z powyższym
prowadzą Państwo warsztaty ikonopisarskie, na które zjeżdżają się chętni
z całej Polski -
Ikonopisarstwem zajmujemy się już 10 lat. Przez 5
lat Kasia uczyła się ikonopisarstwa w Zakonie Jezuitów w Krakowie, ja z
kolei uczyłem się tam 3 lata pozłotnictwa i przygotowywania podobrazi.
Przez kolejne lata uczyliśmy się jak przekazać tę wiedzę innym. Pisanie
ikon to daleka i ciężka droga , ale pozostawia piękną satysfakcję ze
stworzenia. Dla każdego, bo to nie musi być osoba utalentowana
plastycznie, ale cierpliwa i pokorna.
Byliśmy na rekolekcjach w Kodniu przy granicy z Białorusią i tam
prowadziliśmy z młodymi ludźmi warsztaty. Tamta młodzież ma do dziś z
nami kontakt. Poznaliśmy tam bardzo ciekawą osobę, młodziutką zakonnicę,
okazało się, że jest mistrzem świata w karate, w full kontakcie . Ona
nigdy nie miała do czynienia z malarstwem, z ikonami i sama praktycznie,
bez mojej pomocy stworzyła tak piękną ikonę, że byłam pod ogromnym
wrażeniem. Tu okazało się, jak ważna jest cierpliwość, wytrwałość,
determinacja przy tworzeniu tych wizerunków.
Z jakich pobudek ludzie chcą uczestniczyć w takich warsztatach?
To bardzo ciekawe pytanie. Ja staram się na początku z tymi ludźmi
rozmawiać, żeby ich nieco poznać. Po kilku zajęciach mamy całą listę
powodów. Od emerytek, które przychodzą z nudów , którym znudziło się już
szydełkowanie i szukają nowego hobby przez osoby, które podchodzą do
tego bardzo finansowo, "pójdę na kurs, nauczę się i będę handlować", aż
do osób podchodzących do Ikony bardzo duchowo i emocjonalnie. Ci którzy
podchodzą do Ikony jako towaru myślą iż jest to szybka droga do zarobku
i tu są w wielkim błędzie bo to jest bardzo daleka droga, pokora,
ciężka praca, wiele godzin wysiedzianych, ale po pierwszym kursie te
osoby już wiedzą, że nic nie wiedzą i że jeszcze daleka droga przed
nimi. Osoby, które przychodzą z pobudek czysto duchowych są najlepszymi
uczniami, traktują Ikonę jako swoją prywatną modlitwę , mają inne
podejście do tematu, ale to od razu widać przy kontakcie z człowiekiem.
Jak wam się pracuje w Częstochowie, mieście Czarnej Madonny ?
W ogóle nie mamy klientów z Częstochowy, nawet gdy chcieliśmy nasze
prace sprzedać do sklepów z dewocjonaliami i odbiorcy dowiedzieli się,
że jesteśmy stąd nie byli zainteresowani, woleli nasze ikony kupić w
hurtowni pod Warszawą...
Gdy postanowiliśmy organizować kursy okazało się, że nasz Wydział
Kultury i Sztuki nie bardzo jest tym zainteresowany. Prowadziłam długą
batalię o to, aby nas wspomogli, bo miasto powinno się cieszyć, że coś
takiego w Częstochowie się dzieje, że są tu ludzie, z których miasto
może być dumne. W tej chwili jesteśmy dużo bardziej znani poza
Częstochową, niż w swoim mieście. Jesteśmy zapraszani do zakonów z całej
Polsce, żeby prowadzić warsztaty ikonopisarskie. Robiliśmy ołtarze w
Australii w Melbourne, pisaliśmy Ikonę dla dyrektorów Cemexu z Meksyku
,dla szefa Tetleya do Indii, dla Papieża , ale nie jest istotnie dla
kogo to robiliśmy, dla mnie Papież, czy Komorowski czy pani jesteście
takim samym klientem, ale istotny jest fakt, że Częstochowa nie docenia
potencjału, który ma.
Wiemy, że straszny jest żal również ze strony i innych, naszych
lokalnych twórców, że my chcemy coś dać miastu, a miasto nas ignoruje.
Ciśnienie mi się podnosi jak ja słyszę, że w ciągu dwóch lat to
miasto opuściło 40 tysięcy młodych ludzi. To jest miasto ludożerców...
Tworzycie sztukę, więc z całą pewnością na bieżąco śledzicie sprawę ACTA -
W ikonie nie ma pojęcie autor, nie ma pojęcia prawo
autorskie. Ikonopista nie ma praw do ikony, jest tylko narzędziem w ręku
Boga, stąd obecnie to co się dzieje, czyli ACTA nas nie dotyczy. To tak
jakby pędzel upominał się o prawa do obrazu który został namalowany.
Możemy powiedzieć, że my to wykonaliśmy, ale nie mamy do tego praw
dlatego Ikony nigdy nie są sygnowane. Oczywiście robimy to dla klientów,
więc dzisiejsze prawa rynku zobowiązują nas to tego, aby z tyłu
znajdowała się sygnatura, że dana ikona została wykonana w naszej
pracowni, ale są tysiące ikon, których autorzy są kompletnie nieznani.
Z Katarzyną i Jarosławem Kula dla cz.info.pl rozmawiała Karina Balska
