Bardzo prawdziwa ocena zjawiska końca cywilizacji. Naprawdę warto się zapoznać. Dla CZŁOWIEKA DUCHOWEGO optymistyczne. Dla materialisty i hedonisty koniec świata. Kultura i cywilizacja to pojęcia przeciwstawne.
Bronisław Bombała: Oswald Spengler autor dzieła Zmierzch Zachodu (Der Untergang des Abendlandes. Umrisse einer Morphologie der Weltgeschichte), którego pierwszy tom ukazał się w 1918 roku, a tom drugi w roku 1922, dokonał analizy porównawczej ośmiu wielkich kultur, wyróżniając w każdej z nich podobne fazy rozwojowe. Miały one swoją wiosnę, lato, jesień i zimę, tj. mitologiczne początki, okres rozwoju, dojrzałości, schyłku i upadku. Kultury mają określone formy, które w okresie cywilizacji ulegają rozkładowi. Spengler skoncentrował uwagę na ostatnim okresie, który określił mianem cywilizacji. W jego ujęciu okres cywilizacji jest procesem powolnego rozkładu martwego ciała kultury. Okres ten charakteryzują takie zjawiska, jak: luksus, samowola i eklektyzm. Jest to czas nauki, postępu, kultu rozumu, czyli tzw. nowożytności. Człowiek kultury kontempluje rzeczywistość, czuje więź ze sferą sacrum i transcendencją. Wszystkie kultury cechuje religijność, a cywilizacje niereligijność. Człowiek cywilizacji stracił kontakt ze sferą sacrum, jego aktywność jest skierowana na zewnątrz, co prowadzi do militaryzmu, podbojów, ekspansji, pogoni za zyskiem i dobrami doczesnymi.
Cywilizacja jest okresem zwyrodnienia i zarazem nieuchronnym etapem dopełnienienia się kultury. Ludzie cywilizacji tworzą nowe struktury myślowe i zlaicyzowane formy religii, do których Spengler zalicza kantyzm i socjalizm. Te nowe konstrukcje ideologiczne i quasi-religijne są wyrazem świadomości mieszczańskiej, zbyt ograniczonej, by mogła odczytać transcendencję. Ludzie cywilizacji stają się prymitywni, są bowiem pozbawieni życia duchowego. Ich światem staje się megalopolis, wielkie kosmopolityczne miasto z betonu, gdzie wszyscy mieszkają w jednakowych dużych blokach, a ich religią jest ateizm i socjalizm. W cywilizacji idee i wartości zostają wyparte przez pieniądz, który jest bożkiem cywilizacji i jedynym miernikiem wartości. To, czego nie można sprzedać ani kupić jest bezwartościowe. Człowiek cywilizacji zatracił poczucie gustu i smaku – stąd wzięła się popularność różnych dekadenckich prądów w sztuce i w muzyce. Miejsce stałych przekonań zajęło hołdowanie modom.
Spengler, na podstawie analogii do upadku wielkich kultur w historii, wieścił zmierzch cywilizacji zachodniej. Schyłkową fazą cywilizacji, jak to już w historii bywało, będzie depopulacja i wyludnienie miast – odżyje na nowo świat przyrody. Jak to już w dziejach ludzkości bywało, na ruinach miast pojawi się następna kultura, która zajmie miejsce upadającej cywilizacji Zachodu.
